San’atçısınız.
Müzisyensiniz. Ressamsınız. Heykeltraşsınız. Grafik tasarımcısınız. Yazarsınız.
Üretiyorsunuz ve geçiminizi san’atınızla karşılıyorsunuz.
Fakat telif konusunda bitmez bir bürokrasi içinde debeleniyorsunuz. İşin kötüsü, çoğu zaman bu debelenmeniz sonuç vermiyor çünkü eseriniz dünyanın herhangi bir yerinde sizin haberiniz olmadan kopyalanıveriyor. Hem de öyle bir kopyalanıyor ki, orijinalini sizin ürettiğinizden yana şüpheye düşüyorsunuz. Çoğu zaman eser sâhipliği konusunda ispatla uğraşmak zorunda kalıyorsunuz, açtığınız dâvâlar sırf bu yüzden sündükçe sünüyor. Eser sâhipliğinin ispat sorunu yüzünden para ve zaman kaybediyorsunuz. Hele yabancı ülkelerde bu işler daha da zorlaşıyor.
Eserlerinizi paraya çevirmekte zorlanıyorsunuz. Eserlerinizi çok kısıtlı bir coğrâfî çevre içinde satabiliyorsunuz. Ve eserlerinizi satın alacak, eserinize değerini verecek maddî güce sâhip kişileri bulmakta zorlanıyorsunuz. Eserinizin mülkiyet hakkını paylara bölemiyorsunuz, eseriniz üzerindeki haklarınızı kolayca devredemiyorsunuz. Eserinizi birden fazla koleksiyonere ya da yatırımcıya paylara bölerek satamıyorsunuz.
***
Koleksiyonersiniz.
Ya da bir san’at eserini edinmek istiyorsunuz.
İlgilendiğiniz eserin geçmişi hakkında net bilgi edinmek sizin için çok zor. Güvenilir, tam ve doğru bilgiye ulaşmak için ekspertize yöneliyorsunuz ama bundan bile tam emin olamıyorsunuz. Eserin geçmişi, kimlerin elinden geçtiği, eser tâdilât gördüyse ne zaman, ne kadar tâdilât gördüğü, eser üzerindeki hak sâhiplikleri gibi bilgilere erişiminiz çoğu zaman mümkün olmuyor.
İlgilendiğiniz eserle ilgili yapacağınız ödeme, özellikle eser yurt dışında ise, oldukça zor ve masraflı olabiliyor. Tabii bir de güven meselesi var…
Ve eser üzerindeki hakların size geçtiğini gösterir çeşitli hukukî ve bürokratik işlemler mevcut. Hele eser yabancı bir ülkedeyse bu işlemleri yapmak hem uzun süre hem de yüklü masraf tutabiliyor.
***
İşte tüm bu sorunları aşan çözüm, blockchain ve kripto para teknolojisinden geliyor. Her bir eser için ayrı ayrı üretilen ve eşi benzeri üretilemeyen “NFT”, yâni “Non Fungible Token” ile tüm san’at eserlerinin hakları, kayıtları ve ekonomik değerleri dijitalize edilebiliyor. Yâni esere aynı ânda hem küresel bir tapu senedi hem arşiv kaydı hem de etiket ekleniyor. Dünyanın neresinde olursa olsun, bir eserin el değiştirmesi son derece hızlı, şüpheye ve hatâya yer bırakmayacak bir yöntemle gerçekleştirilebiliyor. Eser üzerindeki haklar istenildiği gibi düzenlenebiliyor, paylara bölünebiliyor. Bir eserin “hisseleri” istenildiği kadar kişiye devredilebiliyor. Eserin fizikî kopyası çıkarılsa bile orijinal eserin hangisi olduğu konusunda hiçbir şüpheye yer bırakmayacak bir dijital sertifikasyon yapılıyor. Bu veriler blockchain üzerinde yer aldığından, herhangi bir saldırı ya da kötü amaçlı müdâhale ile yok edilemez, değiştirilemez oluyor. Esere dâir tüm haklar ve bilgiler tam güvenlik altına alınıyor.
NFT, yeni bir kripto para türü. Fikrî ve sınaî hakları kökünden etkileyecek, dönüştürecek bir teknoloji. San’atın evrenselleşmesini çok hızlandıracak, san’atın ekonomik verimliliğini kat be kat artıracak olan yepyeni bir yöntem.
Blockchain ve kripto para teknolojisi artık sâdece sermâye piyasalarını ya da finans dünyasını değil, hayatımızın tüm alanlarını kökten dönüştürecek bir seviyeye geliyor. Önümüzdeki 10 yıl içinde dünya, blockchain ve kripto para teknolojisinin üzerinde yükselen yepyeni kurumlara, kurallara, yöntemlere kavuşacak. Bunlar sâdece başlangıç…
Yayın organı: Coinkolik
Yayın târihi: 14.10.2020
Adres: https://www.coinkolik.com/fikri-ve-sinai-haklara-kripto-dokunusu/
