İran operasyonu yükleniyor.
Azerbaycan-Ermenistan arasında birdenbire başlayan ve Azerbaycan’ın iplerinin salınması ile seyreden, hayret verici şekilde tüm diasporanın ve destekçi ülkelerin elinde çekirdekle Ermenistan’ın meydan dayağı yemesini izledikleri bir sürece tanık olduk.
Bu süreçte en kritik hamlelerden biri İran’dan geldi. Önce Ermenistan’a diplomatik destek attılar.
Yetmedi; Azerbaycan ordusunun operasyonu başladıktan sonra Ermenistan’a lojistik destek verdiler. Bunları yaparken boş durmadılar, Azerbaycan sınırına zırhlı birlikler, topçu birlikleri, piyâde birlikleri yığdılar.
İran neden Ermenistan’a destek atıyor?
1- Ermenistan, İran’ın âdetâ “şnorkeli”. Batı ve kuzeybatı yönünde Türkiye ve Azerbaycan ile kuşatılmış olan İran’ın Batı ve kuzey yönüne açılan tek “nefes borusu” Ermenistan. Ermenistan olmasa, İran bir “Türk kuşağı” ile kuşatılmış olacak.
2- İran‘da 25 milyon Azerî yaşıyor. Bunlar hem mezhepsel hem târihsel olarak İran’a çok bağlı görünse de, güçlenmiş ve zenginleşmiş bir Azerbaycan’ın varlığı, bu 25 milyonun aklını çelebilir. Hepsini değil, sâdece %1’inin aklını çelse bile, İran bir ânda kendi içinde 250.000 kişilik bir ayrılıkçı güçle karşı karşıya kalabilir. Zâten Kürtler ve Belucîler‘den yana yeterince etnik risk varken, bir de Azerî riskinin doğmasını istemeyen İran’ın Azerbaycan’ın güçlü, zengin ve huzur içinde olmasını istememesi son derece normal.
3- İran, Türkiye ile Orta Doğu üzerinde doğal ve târihsel rakip. Evet, 300 yıldır birbirine tek kurşun sıkmamış, târihin en uzun ömürlü barış süreçlerinden birinin tarafı olan bu devletler aynı zamanda birbirine rakip. Bu rekâbet terör ile, vekil paramiliter gruplar ile, diğer dolaylı silâhlı ve silâhsız yollardan onlarca yıldır sürüyor. Türkiye’nin Kafkasya’da avantajlı konuma girmesi, İran’ın en son isteyeceği şey olur.
Türkiye’nin NATO üyesi, ABD ve İsrâil dostu olması da cabası. Türkiye’nin Kafkasya’da güçlenmesi ve Azerbaycan ile coğrafî temâsının sağlanması İran’ın millî güvenliği için çok ciddî bir tehdit.
4- İran yavaş yavaş kuşatıldığının ve zamanın kendisi aleyhine daraldığının farkında. İsrâil ile Sünnî Arap devletlerinin barıştırılması da, Irak’tan ABD askerinin çekilmesi de, Afganistan’dan ABD askerinin çekilmesi de, Azerbaycan’ın Ermenistan’a üstün gelip İran’ın kuzey sınırlarını Türkiye ile birlikte İsrâil’e açık hâle getirmesi de İran’ın aleyhine atılan adımlar. İran, tüm bunların kendisine karşı girişilecek operasyonun hazırlık safhası olduğunun farkında.
Biden’ın seçilmesi ile birlikte İran’a karşı adımlar hızlanacaktır. İran yutulmak için biraz fazla iri bir lokma olduğundan, süreç çok hızlı ilerlemeyecektir. Birkaç kez yoklandığı üzere, öncelikle İran içinde bir çözüm üretilmeye çalışılacaktır. Tüm yöntemler zorlandıktan sonra İran’ın Âyetullahlar rejimi hâlâ devrilmemişse, o zaman İran‘a “özgürlük getirmek” için askerî müdâhale gündeme gelecektir. Kesin olan şu ki, İran’ın bu rejim ile devâm etmesine seyirci kalınmayacak. 4 yıllık Biden dönemi içinde bu iş çözülmeye çalışılacaktır. Fikrim odur ki, 2 yıl içinde İran’a karşı somut adımlara tanıklık ederiz.
Yayın organı: Gazetelink
Yayın târihi: 19.12.2020
Adres: https://www.gazetelink.com/iran-parayla-degil-sirayla-oguz-evren-kilic/
